سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یکی از اختلالات شایعی است که روده بزرگ را دچار مشکل می‌کند. این اختلال با علائم و نشانه‌هایی چون گرفتگی عضلات، درد شکم، نفخ، گاز، اسهال یا یبوست یا هر دو خود را نشان می‌دهد. بعضی از بیماران می‌توانند با مدیریت رژیم غذایی، سبک زندگی و حتی استرس، علائم این بیماری را در خود کنترل کنند. بیماری در بافت روده تغییری بوجود نمی‌آورد و یا خطری در مورد احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال  ندارد. ولی IBS از گروه بیماری‌های مزمن می‌باشد و در برخی افراد لازم است که  با کمک پزشک و متخصص برای طولانی مدت آن را مدیریت و درمان شود. البته تنها تعداد کمی از افرادی که به سندروم روده تحریک پذیر مبتلا هستند، علائم و نشانه‌های شدید را تجربه می‌کنند. از این رو باید با مشاوره و دارو نسبت به درمان آن اقدام کنند. برای دریافت مشاوره استرس کلیک کنید.

منبع: روده تحریک پذیر | نشانه‌ها، علل و درمان سندرم روده تحریک پذیر

سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

روده تحریک پذیر که در زبان انگلیسی با (IBS) می‌شناسیم، تقریبا جزء بیماری‌های مزمن به شمار می‌آید. در این بیماری به دلیل مشکل در نحوه هماهنگی مغز و روده، دستگاه گوارشی اختلالات عملکردی پیدا می‌کند. در نتیجه روده حساس‌تر شده و نحوه انقباض ماهیچه‌های روده تغییر می‌یابد. وقتی روده ما حساس‌تر شود، امکان دارد درد در شکم و نفخ بیشتری داشته باشیم. همچنین با تغییر انقباض ماهیچه‌های روده، اسهال، یبوست یا هر دو آنها بطور متناوب پیش می‌آید. با این وجود، نشانه‌های این اختلال طی سال‌های متوالی متغیر است و با توجه به شرایط مختلف علائم آن قابل کنترل و کاهش است. سندرم روده تحریک‌پذیر در هر گروه سنی شایع است. غالبا احتمال ابتلا به آن در بین زنان بیشتر از مردان می‌باشد. سندروم روده تحریک‌پذیر بیماری چندان خطرناکی نیست، ولی اگر به موقع به آن توجه نشود، شاید فرد مبتلا دردهای شکمی زیادی را تجربه کند.

برای آشنایی بیشتر با سایر اختلالات عصبی شناختی کلیک کنید.

نشانه های سندرم روده تحریک پذیر

بدون شک هر بیماری با یک سری علائم و نشانه‌هایی مشخص می‌شود. از شایع‌ترین علائم سندرم روده تحریک‌پذیر نیز می‌توان موارد زیر را نام برد.

درد شکم که معمولا در زمینه حرکات روده است، تغییر در حرکات روده که امکان اسهال، یبوست یا هر دو را به دنبال دارد، نفخ، داشتن احساس مداوم دفع، وجود مخاط سفید رنگ در مدفوع.

قابل ذکر است که در زنان این علائم روده تحریک پذیر، معمولا در طول دوره قاعدگی شدیدتر است. IBS با وجود دردناک بودن، باعث ایجاد سایر مشکلات در سلامت یا آسیب جدی به دستگاه گوارش نخواهد شد. جهت تشخیص سندرم روده تحریک‌پذیر، پزشک سعی می‌کند در طول زمان الگوی خاصی در علائم و نشانه‌های بیمار پیدا کند. اختلال و علائم آن ممکن است برای مدت طولانی، حتی سال‌ها، طول ‌بکشد. با این وجود، نشانه‌های همیشگی نیست.

علل ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر

پزشکان هنوز در مورد علت خاصی که باعث IBS می‌شود، اطمینان ندارند. و دانشمندان عقیده دارند ترکیبی از علل مختلف موجب ایجاد سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شود. به عقیده دانشمندان مشکلات ناشی از این اختلال به ارتباط و عملکرد مغز و روده پیوند دارد و این ارتباط ممکن است بر عملکرد بدن تاثیر بگذارد و منجر به علائم IBS شود. برای مثال، ممکن است حرکت غذا در دستگاه گوارش بعضی از افراد مبتلا به IBS، خیلی آهسته و یا خیلی سریع باشد و منجر به تغییر در حرکات روده گردد. گروهی از افراد مبتلا نیز، با وجود مقدار طبیعی گاز یا مدفوع در روده‌شان احساس درد و ناراحتی می‌کنند.

برخی از اختلالات در سندرم روده تحریک‌پذیر شیوع بیشتری دارند، از این رو متخصصان بر این باورند که شاید این اختلالات در ابتلا به IBS نقش دارند. این اختلالات به قرار زیرند.

تجربه رویدادهای استرس‌زا در طول زندگی، مانند سوء استفاده فیزیکی یا جنسی، برخی از اختلالات روانی مانند افسردگی یا اضطراب، عفونت‌های باکتریایی در دستگاه گوارش، رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک، افزایش تعداد یا تغییر در نوع باکتری‌های روده کوچک و عدم تحمل یا حساسیت غذایی، یعنی با خوردن بعضی غذاها فرد علائم گوارشی پیدا می‌کند. همچنین بر اساس تحقیقات انجام شده امکان دارد  ژن‌ها نیز در برخی افراد امکان ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر را افزایش دهند.

برای آشنایی با انواع اختلالات سایکوسوماتیک کلیک کنید.

درمان اختلال روده تحریک پذیر

تاکنون درمان خاصی برای این بیماری یافت نشده است. با این وجود، فرد مبتلا می‌تواند با دوری از عوامل محرک، تنظیم رژیم غذایی مناسب و عمل به توصیه‌های پزشک خود، به میزان زیادی علائم بیماری را کاهش دهد و جلوی پیشروی آن را بگیرد. بدیهی است که درمان و تلاش برای کاهش علائم و کنترل این بیماری، بر کیفیت زندگی فرد اثرگذار است. برای همین در ادامه به معرفی روش‌های درمانی موجود برای این اختلال می‌پردازیم.

1- کنترل اضطراب و استرس

گفتیم که وجود موقعیت‌های تنش‌زا و استرس در زندگی می‌تواند در ایجاد سندرم روده تریک پذیر نقش داشته باشد. شما می توانید با توصیه‌های زیر به مقابله با این علل بروید.

سعی کنید تمرینات آرام‌سازی ذهن، از جمله مدیتیشن، فعالیت‌هایی مانند یوگا و ورزش بدنی منظم داشته باشید. اگر احساس می‌کنید استرس شما قابل کنترل نیست حتما به مشاوره یا روانشناس مراجعه کنید.

2- مدیریت رژیم غذایی

از مصرف برخی از آدامس‌ها، غذاهای رژیمی و شیرینی‌های بدون قند (به دلیل ایجاد اسهال) پرهیز کنید – برای کاهش گاز یا نفخ شکم غذاهایی با پایه جو دوسر را بیشتر مصرف کنید – مصرف الکل را محدود کنید – نوشابه‌های گازدار و نوشیدنی‌های خیلی شیرین مصرف نکنید – مصرف برخی میوه‌ها و سبزیجات را محدود کنید – روزانه حداقل ۸ فنجان آب بنوشید – از مصرف گلوتن پرهیز کنید. حتما دقت کنید که هیچ وعده‌ غذایی حذف نشود و باید هر ۳ وعده‌ی غذایی را در برنامه‌ روزانه داشته باشید. سعی کنید هر روز غذای خود را در یک زمان مشخص میل کنید. غذا را تند نخورید و بدون عجله و در آرامش میل نمایید.

3- مصرف دارو

داروهایی که جهت رفع علائم تجویز می‌شوند عبارتند از:

داروهای ضد اسپاسم: برای کاهش درد عضلات روده و گرفتگی شکم

داروی ملین: رفع یبوست

داروهای ضد تحریک: جهت کاهش علائم اسهال

آلوسترون: موثر در اسهال

آمیتیزا: موثر در یبوست

ریفاکسیمین و آنتی بیوتیک: کاهش اسهال

الوکسادولین هم در موارد بسیار شدید و پیشرفته مصرف می‌شود.

توجه: داروهایی که ذکر شد تنها بعضی از مهم‌ترین داروهای سندرم روده تحریک پذیر می‌باشد که فقط باید تحت نظر پزشک مصرف ‌شوند. پس باید به یاد داشته باشید که آنها را خودسرانه مصرف نکنید و ابتدا حتما با پزشک مشورت نمایید.

4- روش درمان روانشناختی

در برخی افراد دردهای اختلال روده تریک‌پذیر بسیار شدید می شود تا جایی که ممکن است فرد از نظر ذهنی هم دچار مشکل شود. متخصصان برای کاهش درد جسمی و روانی در این موارد، تمرینات ذهنی و فیزیکی پیشنهاد می‌کنند. برای مثال با هیپنوتیزم درمانی می‌توان کمک کرد تا چگونگی پاسخ دادن ذهن ناخودآگاه به دردهای جسمی، تغییر یابد. درمان شناختی-رفتاری (CBT) نیز به بیمار کمک می‌کند تا با بکارگیری تکنیک‌های آرام‌سازی و داشتن نگرش مثبت، تکنیک‌های مختلفی را برای مقابله با شرایط درد استفاده کند. همچنین ورزش و فعالیت بدنی علائم اختلال این را در برخی افراد کاهش می‌دهد. البته در این مورد باید راجب نوع ورزش و شدت آن، از توصیه‌های پزشک کمک گرفت.

سخن آخر

بی‌شک داشتن درد و ناراحتی در هر جای بدن روند نرمال زندگی را مختل می‌کند. سندرم روده تحریک‌پذیر هم با داشتن عوارضی چون درد معده، اسهال و نفخ، یک بیماری بسیار چالش برانگیز می‌باشد. گفتیم که این سندرم گرچه درمان قطعی ندارد ولی قابل کنترل می‌باشد. شما قادر خواهید بود از طریق رعایت رژیم غذایی و تغییر در سبک زندگی خود، نشانه‌ها و دردهای مزاحم ناشی از روده را کاهش یا تا حد زیادی بهبود دهید. در نهایت اگر علائمی داشتید که با هر کاری کم نمی‌شود و از بین نمی‌روند، حتما به پزشکان متخصص گوارش مراجعه کنید تا بیماری را در شما تشخیص دهند. از آنجا که استرس هم در این بیماری موثر است، در ادامه می‌توانید از روانشناس و روان‌درمانگر نیز کمک بگیرید.

برای دریافت مشاوره در زمینه سندرم روده تحریک پذیر می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.